Keys 1: «Shov-shuvli xabar Telegram'da»
Vaziyat:
Sinfdoshingiz Telegram'da quyidagi xabarni ulashdi:
Postda kompaniya nomi, "shok" videosi va go'yoki mutaxassis izohi bor. Har biringizga uning havolasi keldi.
Savollar uchun muhokama:
Bu xabar haqiqiymi? Nega ishonish yoki ishonmaslik kerak?
Unda qanday hissiy triggerlar bor? (qo'rquv, shoshilinchlik)
Xabar manbasini tekshirish uchun qanday qadamlar qilasiz?
Agar u feyk bo'lib chiqsa, sinfdoshingizga qanday munosabat bildirasiz?
Metod:
- 3–4 kishidan guruhlarga bo'ling.
- 5 daqiqa muhokama qiling va 3 ta asosiy xulosani taqdim eting:
Faktcheking usuli:
Manbani tekshirish, rasmiy saytlardan ma'lumot qidirish, videoni Google Reverse Image orqali tekshirish.
Xissiy manipulyatsiya:
Xavf va panika orqali tarqatish.
Yordamchi fikr:
"Ishonchli bo'lmagan xabarni tarqatishning oldini olish" ahamiyati.
Keys 2: «Videoda vazirning bayonoti»
Vaziyat:
Instagram'da virusli videorolik tarqalmoqda: unda go'yoki vazir yangi soliq to'lovlari haqida gapiryapti. Video ostida
degan yozuv bor. Video tez tarqalmoqda, o'quvchilar orasida xavotir bor.
Savollar uchun muhokama:
Bu videoning haqiqiyligiga qanday shubha uyg'otadigan jihatlar bor?
Kontekstni tekshirish uchun nimalar qilasiz?
Agar video soxta bo'lib chiqsa, uni tarqatish qanday oqibatlarga olib kelishi mumkin?
Bu holatdan qanday saboq olish mumkin?
Metod:
- 3 daqiqa videoni tahlil qiling (o'qituvchi ssenariyni o'qib beradi).
- Guruh javob tayyorlaydi:
Faktcheking usuli:
Asl manba (hukumat sayti, rasmiy kanal), videoning montaj qilinganini tekshirish (surat-ovoz mosligi, effektlar).
Xavfli oqibatlar:
Yolg'on ma'lumotga ishonish, noaniqlik va ishonchsizlik paydo bo'lishi.
Profilaktika:
Har qanday kontentni tarqatishdan avval manbani tekshirish.