1. Fishingni toping
Tartib:
O'qituvchi ikki xatni ko'rsatadi:
- Haqiqiy xat: Bankning rasmiy xabarnomasi (logotip, domen, shrift to'g'ri).
- Soxta xat: «Kartangiz bloklandi! 24 soat ichida havolaga o'ting» (shubhali domen, imloda xatolar).
O'quvchilar guruhlarda xatlarni tahlil qiladi va quyidagi savollarga javob berishadi:
- Jo'natuvchi kim?
- Havola manzili qanday?
- Matnda xatolar yoki bosim ifodalari bormi?
Xulosa: Har qanday xavola yoki kod so'ralgan xabarni shubha bilan qabul qilish kerak.
Xat 1 – Haqiqiy bank xabari
Haqiqiy xat namunasi
Jo'natuvchi: info@bank.uz
Sarlavha: Hisobingizdagi yangi operatsiyalar haqida ma'lumot
Matn:
Hurmatli mijoz,
Sizning hisobingizda 2025-yil 25-avgust kuni yangi operatsiyalar qayd etildi. Ma'lumotlarni shaxsiy kabinetingiz orqali ko'rib chiqishingiz mumkin:
👉 https://bank.uz/cabinet
Biz sizga xavfsizlik maqsadida parolingizni hech qachon telefon yoki SMS orqali xabar qilmasligingizni eslatib o'tamiz. Agar savollaringiz bo'lsa, 1245 raqamiga qo'ng'iroq qiling.
Sizning hisobingizda 2025-yil 25-avgust kuni yangi operatsiyalar qayd etildi. Ma'lumotlarni shaxsiy kabinetingiz orqali ko'rib chiqishingiz mumkin:
👉 https://bank.uz/cabinet
Biz sizga xavfsizlik maqsadida parolingizni hech qachon telefon yoki SMS orqali xabar qilmasligingizni eslatib o'tamiz. Agar savollaringiz bo'lsa, 1245 raqamiga qo'ng'iroq qiling.
Sharh: Rasmiy domen (.uz), xavfsizlik haqida eslatma bor, hech qanday bosim yo'q.
Xat 2 – Soxta (fishing) xat
Soxta xat namunasi
Jo'natuvchi: bank-uz@secure-login.ru
Sarlavha: Kartangiz bloklandi!
Matn:
Hurmatli mijoz,
Kartangizda g'alati aktivlik aniqlandi! Agar zudlik bilan 24 soat ichida shaxsiy ma'lumotlaringizni tasdiqlamasangiz, kartangizning yopiladi.
Hozir tekshirish qilish uchun havolaga o'ting:
👉 http://bank-uz.secure-check.com/login
Ma'lumotlarni kiritishingiz shart, aks holda hisobingiz muzlatiladi!
Kartangizda g'alati aktivlik aniqlandi! Agar zudlik bilan 24 soat ichida shaxsiy ma'lumotlaringizni tasdiqlamasangiz, kartangizning yopiladi.
Hozir tekshirish qilish uchun havolaga o'ting:
👉 http://bank-uz.secure-check.com/login
Ma'lumotlarni kiritishingiz shart, aks holda hisobingiz muzlatiladi!
Sharh: Manba shubhali (secure-login.ru), xavfli bosim («24 soatda amalga oshiring»), HTTPS yo'q, orfografik xatolar bo'lishi mumkin.
2. Grumingni aniqlash
Tartib:
• O'qituvchi 3 vaziyatni o'qib eshittiradi:
1. «Men senga ishonaman, faqat sening sur'atingni ko'rgim keladi».
2. «Hech kimga aytma, bu faqat oramizda».
3. «Agar bunday qilmasang, videolarni tarqataman».
• O'quvchilar savollarga javob beradi:
- Bu vaziyatda nimalar xavfli?
- Agar bu do'stingiz bilan sodir bo'lsa, qanday maslahat berasiz?
Xulosa: Gruming bosqichlari (ishonch → izolyatsiya → shantaj) va yordam so'rashning ahamiyati.
3. «Xavfli havola» o'yini
Tartib:
O'qituvchi ekranda 5 havolani ko'rsatadi:
https://bank.uz/pay
http://bank-uz.com.secure-login.ru
https://my.gov.uz/service/123
http://update-card.uz.online
https://instagram.com
O'quvchilar guruhlarda xavfsiz va xavfli havolalarni aniqlaydi va sababini tushuntiradi.
Xulosa: Haqiqiy sayt doimo HTTPS bilan, rasmiy domen bilan (gov, uz, org) ishlaydi.