Yetakchilikni rivojlantirish — bu bir martalik jarayon emas, balki doimiy mashq va o'z ustida ishlashni talab qiladigan faoliyatdir. Bugungi mashg'ulotda siz quyidagi yo'nalishlar bilan tanishdingiz:
- 4.1. Yetakchi kim? – rasmiy va norasmiy rollar, xarizma va ta'sir.
- 4.2. Ilhomlantiruvchi yetakchi – jamoa kayfiyati, qo'llab-quvvatlash.
- 4.3. Yetakchilik uslublari va jamoa bilan ishlash – uslub mosligi, maqsadlar va ishonch.
Endi esa, ertangi faoliyatingizda ushbu bilimlarni qo'llash uchun bir yoki ikkita birinchi qadamni yozib qo'ying.
Misollar:
- Sinf yoki jamoada rasmiy va norasmiy yetakchi rollarini aniqlash.
- Bir oy ichida jamoa kayfiyatini yaxshilash uchun kichik rag'batlantirish tizimini joriy etish.
- O'z yetakchilik uslubingizni aniqlab, uni real vaziyatda sinab ko'rish.
Bu qadamlarni yozish uchun 2 daqiqa vaqt ajrating va siz uchun eng muhim qadamni belgilang.
QO'SHIMCHA MASHQLAR
1Yetakchi kim? – rollarni tahlil qilish
Guruhga quyidagi vaziyat beriladi: "Sinfda rasmiy rahbar mavjud, lekin norasmiy o'quvchi boshqalarga kuchli ta'sir qilmoqda."
Vazifa: Guruh rasmiy va norasmiy rollarni taqqoslaydi va xarizma hamda ta'sirning farqlarini muhokama qiladi.
Natija: Ishtirokchilar "yetakchi" tushunchasini kengroq anglaydi.
2"To'g'ri yoki noto'g'ri" mashqi
O'qituvchi yetakchilik haqida fikrlarni aytadi, ishtirokchilar esa ular to'g'ri yoki noto'g'ri ekanini aniqlaydilar.
Misollar:
"Yetakchi faqat rasmiy lavozim egasi bo'ladi." — noto'g'ri
"Norasmiy yetakchi ham jamoaga katta ta'sir ko'rsatishi mumkin." — to'g'ri
Maqsad: Yetakchilikka oid stereotiplarni aniqlash va to'g'ri tushunchalarni shakllantirish.
3Ilhomlantiruvchi yetakchi mashqi
Doskaga "Jamoa kayfiyatini ko'tarish usullari" jadvali chiziladi. Guruhlar usullardan misollar keltiradi (rag'bat, qo'llab-quvvatlash, ijobiy fikr bildirish).
Natija: Jamoani ilhomlantirish yo'llari bo'yicha amaliy tavsiyalar to'planadi.
4Diagnostika testi: Yetakchilik uslubingizni aniqlang
Ishtirokchilar o'zini kuzatib, quyidagi savollarga javob beradilar:
Diagnostika savollari:
- Men ko'proq buyruq beramanmi yoki maslahat beramanmi?
- Jamoa fikrini tinglaymanmi?
- Men uchun muhimroq narsa – tez natija yoki ishonchmi?
Natija: Har bir ishtirokchi o'z yetakchilik uslubini aniqlaydi.
5Amaliy loyiha ishlab chiqish
Ishtirokchilar kichik guruhlarga bo'linadi. Har bir guruh quyidagi yo'nalishlardan birini tanlaydi:
- Jamoada intizomni mustahkamlash,
- Kayfiyatni ko'tarish,
- Ishonchni rivojlantirish.
Vazifa: Har bir guruh tanlangan yo'nalish bo'yicha 3 ta amaliy qadam ishlab chiqadi va doskada taqdim qiladi.
Maqsad: Guruh bo'lib ishlash orqali real vaziyatlarda yetakchilikni qo'llashni o'rganish.
6Yetakchilik zanjiri
Umumiy maqsad beriladi: "Jamoa samaradorligini oshirish."
Vazifa: Ishtirokchilar bu maqsadni kichikroq bosqichlarga ajratadilar.
Misol zanjiri:
Jamoa samaradorligini oshirish → Jamoa kayfiyatini ko'tarish → Rag'batlantirish tizimini joriy qilish → Bir oy ichida ishtirok faolligini 20% ga oshirish.
7Yakuniy refleksiya
Mashg'ulot oxirida har bir ishtirokchi yozma ravishda quyidagilarga javob beradi:
Refleksiya savollari:
- Bugun yetakchilik haqida nimani o'rgandim?
- Ertadan qaysi qadamni amalda qo'llayman?
- Mening yetakchilikdagi eng katta kuchli tomonim va qiyinchiligim nima?
Yakuniy xulosa
Yetakchilik amaliyoti:
Rasmiy va norasmiy rollarni farqlashga,
Jamoani ilhomlantirishga,
Uslubni vaziyatga mos tanlashga,
Ishonchli hamkorlikni shakllantirishga yordam beradi.