🌞 Quyosh nuri va hayot

🌞 “Quyosh nuri va hayot” mavzusidagi sahnali rasmga asoslangan batafsil sahifa

...

Asosiy maqsad: bolalarga quyosh nurining tabiat va hayotdagi o‘rni, yorug‘lik, issiqlik, energiya va tabiatdagi o‘zgarishlar bilan bog‘liq muhim tushunchalarni oddiy, qiziqarli va bosqichma-bosqich tushuntirish.

Quyosh — tabiatning eng muhim manbalaridan biri. U issiqlik va yorug‘lik beradi, o‘simliklar o‘sishiga yordam beradi, mevalarni pishiradi, hayvonlar va insonlar uchun hayot manbai bo‘lib xizmat qiladi. Quyosh nuri bo‘lmagan joyda qorong‘ilik, sovuqlik va o‘simliklarning zaiflashishi kuzatiladi.

...

Quyida berilgan sahna tasvirlari yordamida bolalar quyosh nuri va uning foydalari haqida nafaqat eshitadilar, balki rasm, o‘yin, tajriba va ijodiy ishlar orqali chuqurroq tushunib boradilar.

Bu sahifani o‘qituvchi darslikdagi rasm bilan birga foydalanishi, har bir rasm asosida suhbat, savol-javob, kichik tajribalar va harakatli o‘yinlar tashkil qilishi mumkin.

Rasmlar ketma-ketligi quyidagicha: quyoshli va qorli dunyo farqlari, o‘simliklarning quyosh nuriga bo‘lgan ehtiyoji, quyoshning foydalari, quyosh bilan bog‘liq harakatli o‘yinlar, ijodiy topshiriqlar va yakunda “Quyosh do‘stlari” bilan darsni yakunlash.

...

🌅 “Dunyo farqlari — Quyoshli va qorli”

Rasmning chap tomonida: Issiq va quyoshli ob-havo. Atrof yashil, gulzorlar, daraxtlar yaproqli, bolalar bemalol yigitib yurishmoqda, hovur-hovur quvonch kayfiyati sezilib turadi.

Rasmning o‘ng tomonida: Sovuq va qorli ob-havo. Osmonda bulutlar, qor yog‘moqda, tog‘lar usti oppoq qorga burkangan, daraxtlar yaproqsiz, bolalar sovqotib turgan, ba’zilarining yuzida qo‘rquv yoki noqulaylik ifodasi bor.

Chap tomonda “Issiq va quyoshli” deb yozilgan va yonida yashil belgi (✔️) bor. Bu bolalarga quyoshli kun odatda yoqimli, issiq va quvnoq bo‘lishini eslatadi.

O‘ng tomonda esa “Sovuq va qorli” deb yozilgan va yonida qizil xoch (❌) tasvirlangan. Bu esa qattiq sovuq va qorli kunlarda tabiat uyg‘onmay qolishi, bolalarga ham unchalik qulay bo‘lmasligini bildiradi (lekin bu qorli kunlar umuman yomon degani emas, faqat ob-havoning farqini ko‘rsatish uchun ishlatilgan).

O‘qituvchi uchun izoh:

🪴 “O‘simlik eksperimenti — Quyosh nuri sog‘lom qiladi”

Rasmda sinfxonada o‘simliklar bilan tajriba o‘tkazilmoqda. Chap tomonda quyosh nuri tushib turgan deraza yonida yashil, sog‘lom o‘simlik tasvirlangan. Uning barglari tik, rangi tiniq va jonli.

Bu o‘simlik yonida “Quyosh nuri sog‘lom” degan yozuv bor. Pastida esa “SO‘GLOM” so‘zi qayta ta’kidlangan bo‘lishi mumkin. Bu bolalarga quyosh nuri o‘simlikning yaxshi o‘sishiga yordam berishini ko‘rsatadi.

O‘ng tomonda esa usti yopilgan, qorong‘i joyda turgan o‘simlik tasvirlangan. Uning barglari osilib qolgan, ranglari xira, sarg‘aygan, o‘simlik xira va zaif holatda.

Bu tomonda “Qorong‘u ojiz” degan yozuv bor. Bu qorong‘ilikda o‘simlik kuchsizlashishi, yetarli yorug‘lik bo‘lmagani sababli o‘sishi sekinlashishini bildiradi.

O‘rtada turgan bola (yoki qizaloq) esa o‘ylab turgandek ko‘rsatilgan. Bu bolalarga savol berish uchun qulay imkoniyat yaratadi:

— Nima uchun quyosh nuridagi o‘simlik sog‘lom? / — Nega qorong‘ida turgan o‘simlik zaiflashib qolgan deb o‘ylaysiz?

O‘qituvchi uchun izoh:

🌈 “Quyosh foydalari” — belgilar orqali tushuntirish

Rasmning yuqori qismida: “QUYOSH FOYDALARI” degan yozuv, pastida esa bir necha rangli doiralarda piktogramma (belgilar)lar joylashgan:

“Yorug‘lik” — lampochka belgisi bilan. Bu bolalarga quyosh ham xuddi lampochka kabi atrofni yoritishini tushuntiradi.

“Issiqlik” — termometr belgisi bilan. Bolalar quyosh bo‘lmaganda havo sovib ketishini, aynan quyosh tufayli tabiat isib turishini tushunadilar.

“O‘simlik o‘sishi” — ko‘karib chiqqan nihol tasviri bilan. O‘simliklar fotosintez jarayonida quyosh nuriga muhtoj ekanini sodda tilda izohlash mumkin.

“Meva pishishi” — mevalar rasmi bilan. Quyosh mevalarning shirin va yetilgan bo‘lishiga yordam beradi.

“Quyosh panellari” — quyosh panellari belgisi bilan. Bolalarga sodda qilib, quyosh energiyasi yordamida elektr hosil qilish mumkinligi aytiladi (masalan, uy tomidagi panellar, lampochkalar yonishi va hokazo).

Pastda ikki bola turib, bu belgilarni ko‘rsatishmoqda. Bu sahna yordamida o‘qituvchi har bir belgini navbat bilan izohlab, savol-javob o‘tkazishi mumkin:

🏃‍♂️ “Quyosh bilan harakat” — o‘yin harakatlari

Bu rasmda ikki xil holat ko‘rsatilgan: chap tomonda “Quyosh chiqishi”, o‘ng tomonda “Quyosh botishi”.

Chap tomonda bolalar quvonch bilan qo‘llarini ko‘tarib turgan, yuzlari kulib turibdi. Bu sahna ertalabki kayfiyatni, energiya va quvvatni bildiradi.

O‘ng tomonda esa quyosh botishi payti tasvirlangan — bolalar charchagan, bukchayib yoki o‘tirib qolishgan, ba’zilari ko‘zlarini yumgan. Bu esa kechqurun odamlar hordiq chiqarishi, uyquga tayyorlanishi kerakligini eslatadi.

Har ikkala tomonda ham bolalar boshida “Quyosh chiqishi” va “Quyosh botishi” degan so‘zlar bulutcha ichida yozilgan.

Bu rasm asosida o‘qituvchi bolalar bilan kichik harakatli o‘yin tashkil qilishi mumkin:

“Quyosh chiqdi!” — deganda bolalar o‘rinlaridan turib, qo‘llarini yuqoriga ko‘tarishadi, cho‘zilishadi, tabassum qilishadi.

“Quyosh botdi!” — deganda esa bolalar asta-sekin cho‘kib, engashib, go‘yo uxlagan holatga kelishadi.

Bu orqali bolalar kun va tun, uyg‘oqlik va dam olish tushunchalarini harakat orqali his qiladilar.

O‘qituvchi uchun izoh:

✂️ “Ijodiy ish — Quyosh nuri va issiqlik”

Rasmda bolalar dumaloq stol atrofida o‘tirib, quyosh bilan bog‘liq turli ijodiy ishlar bajarayotgani tasvirlangan.

Bir bola qog‘ozda chizilgan quyoshga nur chizmoqda — bu yorug‘likni ifodalaydi.

Ikkinchi bola doira shaklida oltin rangli quyosh yasamoqda — bu quyoshning yorqin va issiqligini ko‘rsatadi.

Uchinchi bola esa rasmga daraxt, uy va quyoshni kiritib, “issiqlik va hayot” sahnasini chizmoqda. Bu orqali bolalar quyosh nuri nafaqat yorug‘lik, balki issiqlik va hayotni ham ifodalayotganini anglaydilar.

Stol ustida rangli qalamlar, bo‘yoqlar, qaychi, qog‘ozlar, yelim va bezaklar bor. Bu bolalarda ijodkorlik, mayda motorika va tasavvurini rivojlantiradi.

O‘qituvchi ushbu bosqichda bolalarga quyidagi savollarni berishi mumkin:

“Sen chizayotgan quyosh nimani bildiradi?”

“Quyosh bo‘lmasa sen chizgan rasmda nimalar yetishmasdi?”

Ijodiy ishlar yakunida kichik ko‘rgazma qilish, har bir bola o‘z ishini tushuntirib berishi juda foydali.

🎉 “Quyosh do‘stlari” yakuniy sahnasi

Oxirgi rasmda bolalar “Quyosh do‘sti” medallari bilan turgan, atrofda sharlar, palmalar yoki daraxtlar, osmonda esa jilmayib turgan quyosh tasvirlangan.

Bu sahna darsning ijobiy yakunini ifodalaydi: bolalar quyosh haqida ko‘p yangi ma’lumotlar oldilar, tajriba qildilar, rasm chizdilar, o‘yin o‘ynadilar va tabiatga mehrli bo‘lishni o‘rgandilar.

“Quyosh do‘sti” nomi bilan bolalarni rag‘batlantirish mumkin: masalan, dars davomida faol ishtirok etgan, savollarga javob bergan yoki chiroyli ijodiy ish bajargan bolalarga kichik belgilardan berish.

O‘qituvchi yakunda bolalardan quyidagilarni so‘rashi mumkin:

“Bugun quyosh haqida nimalar bilding?”

“Quyosh sening hayotingda qaysi jihatdan muhim?”

“Agar quyosh bo‘lmaganda deb o‘ylab ko‘rsak, nimalar bo‘lmas edi?”

Shu tarzda bolalar o‘z fikrlarini og‘zaki ifoda etishadi, eslab qolganlarini bo‘lishishadi va dars mazmuni mustahkamlanadi.