🚗🌫️ 9-Mavzu: Mashina gazlari nima qiladi?

Bolalarda havo ifloslanishi va uni kamaytirish odatlarini shakllantirish

Mashinalar odamlar hayotini osonlashtiradi, lekin ular chiqaradigan gazlar havoni ifloslantiradi. Texnologik xarita ta’kidlaganidek, bu mashg‘ulot bolalarda havo sifatiga e’tibor, mas’uliyat va atrof-muhitni asrash ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan.

🌤️ Kirish: Toza havo va tutunli havo

Rasmdagi bolalar “TABИATNI ASRANG!” shiori bilan chiqish qilishmoqda:

  • ✔ Toza osmonli, moviy havo
  • ✘ Qalin tutun chiqayotgan mashina

Tarbiyachi savollar beradi:

  • “Bu havolarning farqi nima?”
  • “Qaysi havoda nafas olish oson?”

Bolalar shunday xulosa qiladi:

  • ✔ Toza havoda nafas olish yoqimli
  • ✘ Mashina tutuni nafas olishni qiyinlashtiradi
Tabiatni asrang – toza va iflos havo
Yaxshi yechimlar va zararli oqibatlar

🔬 Mini-tajriba va muammoli vaziyatlar

Mini-tajriba: “Tutun va toza havo qayerda?”

Bolalar bilan 2 ta idish orqali tajriba o‘tkaziladi:

  • 1-idish: toza havo
  • 2-idish: tutunli muhit (model sifatida qorong‘i, kulrang qog‘oz)

Bolalar savolga javob beradi:

  • ✔ “Qaysi idishda juda ko‘p chang bor?”
  • ✔ “Tutun qayerdan keladi?”

Bu tajriba bolalarga shuni anglatadi:

  • tutun havoni “yopiq”, og‘ir qiladi
  • mashina gazlari havoning sifatini pasaytiradi
  • iflos havo sog‘liq uchun xavfli

Shu bilan birga, rasmda yaxshi yechimlar va zararli oqibatlarni taqqoslash orqali bolalar sabab–oqibat aloqasini ko‘radi.

🎲 Asosiy o‘yin: “Mashina gazlari nima qiladi?”

Bolalar kartochkalarni ikki ustunga joylashtiradilar:

❌ ZARARLI (mashina gazlari oqibati):

  • Tutun ko‘tariladi
  • Havo ifloslanadi
  • Nafas olish qiyinlashadi
  • Osmon xiralashadi

✔ FOYDALI YECHIMLAR (ifloslanishni kamaytirish):

  • Daraxt ekish
  • Ko‘proq yurish
  • Velosiped haydash
  • Toza transportdan foydalanish

Bu o‘yin bolalarning ekologik fikrlash, to‘g‘ri tanlov qilish va muammoni hal qilish ko‘nikmalarini mustahkamlaydi.

Toza havo va iflos havo tajribasi
Velosiped – yaxshi, tutunli mashina – yomon tanlov

🏃‍♂️ Harakatli o‘yin: “Qaysi birini tanlaysan?”

Rasmda quyidagi tasvirlar bor:

  • 🚴 Velosiped
  • 🏃 Yugurayotgan bolalar
  • 🌳 Daraxt
  • 🚗 Tutun chiqarayotgan mashina

Tarbiyachi so‘raydi:

  • “Qaysi birini tanlaysan va nima uchun?”

Bolalar odatda javob beradi:

  • ✔ “Velosiped foydali, chunki tutun chiqarmaydi”
  • ✔ “Yurish sog‘lomlik uchun yaxshi”
  • ✔ “Daraxt havo tozalaydi”
  • ✘ “Tutunli mashina zararli”

🌍 STEAM faoliyat: “Egizaklar bilan ekologik toza muhit yaratamiz”

Materiallar va tasvirlar:

  • Yer sharlari
  • Daraxtlar
  • Qor odam
  • Barglar
  • Gul
  • Velosiped
  • Ikki egizak qiz

Bolalar vazifasi:

  • ✔ faqat ekologik toza muhitga tegishli tasvirlarni tanlash
  • ✔ egizaklar uchun “toza makon” yaratish

Bu mashq orqali bola:

  • tabiat elementlarini tanlaydi
  • “toza muhit” tushunchasini kengaytiradi
  • mustaqil fikrlaydi
Egizaklar bilan toza tabiat yaratamiz
Bilim afzal va yaxshi ish – rag‘bat

🏅 Yakun: Rag‘bat va xulosa

Mashg‘ulot yakunida tarbiyachi bolalarga yulduzcha beradi, ularning faol ishtirokini e’tirof etadi.

Bolalar o‘z xulosalarini aytadi:

  • ✔ “Havo toza bo‘lishi uchun daraxt ekamiz.”
  • ✔ “Keraksiz mashina haydamaymiz.”
  • ✔ “Ko‘proq yuramiz.”

✨ Umumiy xulosa

  • ✔ mashina gazlari havoni ifloslantirishini biladi
  • ✔ toza havo sog‘liq uchun zarurligini tushunadi
  • ✔ ifloslanishni kamaytirish bo‘yicha oddiy, amaliy qoidalarni o‘rganadi
  • ✔ muammoni hal qilishga yo‘naltirilgan ekologik fikrlashni shakllantiradi

Bu mavzu ekologik madaniyatning juda muhim bo‘lagi hisoblanadi.