Page 49 - PISA 2025 - Raqamli dunyoda o‘rganish

Masalan, PISA 2015 tadqiqotlari shuni ko‘rsatdiki, yuqori motivatsiyali

o‘quvchilar boshqa tengdoshlariga nisbatan yaxshiroq natijaga erishishgan.
Ya’ni motivatsiyasi kuchli o‘quvchi maqsad qo‘yadi (masalan, “testda yuqori
ball olish”), shunga erishish uchun ko‘proq tayyorgarlik ko‘radi, darslarda faol

qatnashadi va mustaqil o‘rganadi.

Natijada, u ko‘proq bilimga ega bo‘lib, testda muvaffaqiyat qozonadi. Lekin
ortiqcha motivatsiya ba’zida ortiqcha xavotirni (test anxiety) keltirib chiqarishi

va test paytida o‘quvchining salohiyatini to‘liq namoyon etishiga to‘sqinlik

qilishi mumkinligi ham kuzatilgan. Ichki motivatsiya, ya’ni o‘zini rivojlantirish
va bilim olishga bo‘lgan shaxsiy qiziqish natijalarga ijobiy ta’sir etsa, faqat
tashqi bosim (ota-ona yoki o‘qituvchi bosimi) tufayli shakllangan motivatsiya

ko‘pincha yuqori xavotir bilan uyg‘un holda keladi va unumli bo‘lmaydi.
3 Uchinchidan, ijtimoiy-iqtisodiy omillar ham test natijalariga

jiddiy ta’sir ko‘rsatadi� PISA 2022 hisobotida shuni ko‘rsatadiki,

yuqori ijtimoiy-iqtisodiy statusga ega oilalarda voyaga yetgan
o‘quvchilar past sharoitli oilalarda o‘sgan tengdoshlariga nisbatan
sezilarli darajada yaxshiroq natijalarga erishgan�

OECD mamlakatlari bo‘yicha yuqori va past iqtisodiy imkoniyatlarga ega

oilalar farzandlari o‘rtasidagi farq matematika savodxonligi bo‘yicha o‘rtacha

93 ballni tashkil etib, bu deyarli bir yoki undan ortiq o‘quv yiliga teng bilim

II Bob. PISA 2025 - Raqamli dunyoda o‘rganish | 47